Bruggen bouwen in een tijd van polarisatie

Eind 2024 werd Jaïr Stranders uitgeroepen tot ‘Taalstaatmeester van het jaar’. De jury schreef: “In een tijd waarin Van Dale kiest voor ‘polarisatie’ als het woord van het jaar, laat Stranders zien waar het werkelijk om gaat: verbinding, bruggen bouwen en elkaar opzoeken.”  Stranders in een interview in NieuwWij: “Het onrecht, het leed, het geweld en de tragiek moeten we zien, maar er is een enorme overfocus op Israël bij mensen die buitenstaander zijn. Als je Marokkaan bent in Nederland en je voelt je als moslim een tweederangsburger, dan begrijp ik dat je je identificeert met de Palestijnen. Ik snap ook dat Joden die familie in Israël hebben zich verbonden voelen met de Israëliërs. Dat de coalitiepartijen, de christelijke partijen en de Christenen voor Israël zeggen pal achter Israël te staan, dat is zorgelijk. Met dat soort vrienden heb je geen vijanden nodig. Maar het is ook zorgelijk dat er aan de progressieve kant een overfocus is op Israël als grootste kwaad. Joden voelen zich daardoor onveilig en ervaren het als antisemitisme.

Trumps recente uitspraken over het annexeren van Gaza werken volledig averechts. Ik ben bang dat mede daardoor het geweld weer oplaait. De oprichters van Israël zagen een pluriforme maatschappij voor zich. Daar zou ik ook naar willen streven, mijn ideaal is een één-staat-oplossing, waarvan de Palestijnen kunnen zeggen: dit is Palestina en de Joden dit is Israël – en dat ze dat elkaar gunnen.  Jaïrs grootvader van moeders kant was de christen Leendert de Graaf, bankdirecteur in Alphen aan de Rijn. Diens joodse vrouw werd in de periode 1940-45 niet opgepakt omdat hij notabel was. De Graaf gebruikte zijn positie ook om  onderduikers te helpen. Jaïr Stranders is getrouwd met actrice en theatermaker Sam Ghilane, dochter van een Nederlands-joodse moeder en een Marokkaanse vader die moslim is. Stranders woont met zijn vrouw en zijn dochtertjes van twee en zes in een kleine woning in de Amsterdamse Pijp. “Ik weet niet beter dan dat je een gelukkig bi-cultureel huwelijk kunt hebben.”

Jaïr Stranders (1978) rondde in 2002 de opleiding Theaterdocent aan de AHK af en behaalde in 2009 zijn Master Wijsbegeerte aan de UvA. Sinds 2010 is hij mede-initiatiefnemer en artistiek leider van de landelijke 4 mei-manifestatie Theater Na de Dam. Hij is bestuurslid van een aantal theatergezelschappen en comités, zoals stichting Marjolijn van Heemstra, Oy Vey en het Comité Herdenking Februaristaking 1941. Tot 2020 gaf hij als theater- en filosofiedocent les aan verschillende hogescholen voor de kunsten, aan jeugdtheaterscholen en aan volwassenen. Standers is bestuurslid van de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam en heeft zitting in het Centraal Joods Overleg (CJO), dat als contactorgaan dient voor de overheid. Met enige regelmaat leidt Jaïr gesprekken of wordt hij gevraagd een filosofisch verhaal te schrijven of voor te dragen.