woensdagavond 22 oktober 2014  20.00-22.00 uur
de Vermaning, Doopsgezinde kerk, Wladimirlaan 10 te Bussum
aanmelden2   Kosten € 6

dr. Henk Michielse: TUSSEN GROTE KERK EN SCHUILKERK – Catholyck en Calvinist in Naarden & Bussum in de 16e en 17e eeuw

De grote breuk in de geschiedenis van Naarden is de uitmoording van de stad door de Spanjolen in 1572. Vóór die tijd was Naarden, aldus de ‘lutherse paep’ Lambertus Hortensius, een goed-katholieke stad. De dorpen in de buurt (Bussum, Laren, Blaricum, Hilversum) bleven dat ook. Maar Naarden werd een overheersend gereformeerde stad; 2/3 van de bevolking kiest dan voor de Reformatie. In 1578 werd de openbare uitoefening van de katholieke eredienst verboden, de Grote Kerk ging over in handen van de gereformeerden en de twee kloosters (Sint-Vitusconvent en Mariaconvent) werden gesloten. In 2014 is het 440 jaar geleden, dat de eerste predikant werd aangesteld.

Dan begint de opbouw van de gereformeerde gemeente: het beroepen van predikanten en de aanstelling van kerkenraadsleden, ouderlingen, diakenen. Van de mensen die voor de Reformatie hebben gekozen moeten nu echte gereformeerden gemaakt worden. En intussen moeten de katholieken zich maar zien te redden. De katholieke statie (parochie) – die rond 1600 wordt opgericht en een schuilkerk had in de Bussumerstraat – telde zo’n 600 zielen, 200 uit Naarden zelf en 400 uit Bussum, dat praktisch helemaal katholiek bleef.

Hoe verging het de protestanten en de katholieken verder? Hoe gingen zij met elkaar om? Was het haat en nijd? Of bestond er ook zo iets als ‘omgangsoecumene’?
– Michielse, H., Out, J., Schutte G. (Red.). (2013). Geuzen en papen – katholiek en protestant tussen Vecht en Eem 1550-1800. Hilversum: Verloren. ISBN 97890 87043902
Michielse Henk dr. Henk Michielse studeerde geschiedenis in Nijmegen en promoveerde in de sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij werkte als hoofddocent. Hij was voorzitter en hoofdredacteur van Tussen Vecht en Eem (TVE) en coördinator van het TVE-onderzoeksproject ‘Katholiek & protestant 1550-1800’, dat onlangs werd afgesloten met de presentatie van het boek Geuzen en papen – katholiek en protestant tussen Vecht en Eem 1550-1800
Beknopt verslag:In de boeiende en goed gedocumenteerde lezing, die werd opgeluisterd met prachtige foto’s, nam Henk Michielse ons mee naar de geschiedenis van Naarden en Bussum.

We hoorden over de gevolgen van de uitmoording door de troepen van Philips II in 1572 van het tot dan katholiek gebleven Naarden en over de overgang van de bevolking tot het Gereformeerde geloof. Ook de beperkingen waarmee de katholieke bevolking te maken kreeg, zoals het verlies van de kerk, de sluiting van twee kloosters, verbanning van priesters en de oprichting van een schuilkerk kwamen ter sprake.

In 1574 werd de eerste Gereformeerde predikant benoemd en de Gereformeerde kerk nam de plaats in van de vroegere kerk. Bij de volkstelling van 1809 was in Naarden ca. 70% hervormd, terwijl Bussum praktisch helemaal katholiek bleef. De katholieken waren tweederangs burgers die geen bestuurders mochten leveren. Priesters uit Utrecht trokken door het Gooi om de sacramenten te bedienen. Ook de praktijk van de omgangsoecumene kwam ter sprake met een bevoorrechte gereformeerde kerk en een aantal getolereerde religies met grote vrijheden.

Kortom een interessante lezing over geschiedenis dichtbij huis!

Yolanthe D. van Heuvelen